Փաստ է, որ արդեն 9 ամիս է բանկերը նպաստավոր դիրքերում են, սակայն տոկոսադրույքների և ծառայությունների գների նվազում դեռևս չի նկատվում։
Լեհաստանում ցուցադրվել են պատկերասրահի և թանգարանի հավաքածուներից կտավներ Հայաստանից և վերդարձին հաշվարկվել ներմուծման մեջ։
Ծախսերի աճին զուգահեռ կավելանան նաև բյուջեի եկամուտներն ու դեֆիցիտը։
Իրականությունն այն է, որ ԶՊՄԿ-ն 2022 թվականի հունվար-սեպտեմբերին պետական բյուջե է վճարել ոչ թե 32,3 մլրդ դրամ եկամտային հարկ, այլ՝ 6.9 մլրդ դրամի (2021-ի հունվար-սեպտեմբերին՝ 6.2 մլրդ դրամ)։
Նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի 1000 խոշոր հարկատուների վճարած հարկերի համեմատ այս տարի 261 մլրդ դրամի կամ 31.8% աճ է գրանցվել։
2022 թվականի առաջին կիսամյակում կտրուկ աճել է ավտոմեքենաների ներմուծումը Միացյալ Նահանգներից։ Էապես ավելացել է նաև Ճապոնիայից, Չինաստանից, Կանադայից, Կորեայի Հանրապետությունից ավտոմեքնեների ներմուծումը Հայաստան։
Բյուջեից ծախսվող գումաների ամենամեծ աճը կլինի ռազմական պաշտպանության գծով։ Խոշոր ուղղություններից են նաև կենսաթոշակներն ու պետական պարտքի տոկոսավճարները։
Սպասվում է, որ 2023-ին պետական պարտքն ու բյուջեից դրա տոկոսավճարների հատկացումները կավելանան, միևնույն ժամանակ՝ պարտք/ՀՆԱ ցուցանիշը կնվազի։
Ինչպես նշված է զեկույցում, Հայաստանում տնտեսական աճին նպաստել են Ռուսաստանից դրամական փոխանցումներն ու այցելությունները։
Կտրուկ աճել է ԱՄՆ-ից մեքենաների ներմուծումը
Տնտեսական աճը հիմնականում պայմանավորված է ռուս-ուկրաինական պատերազմից հետո ռուսաստանցիների Հայաստան ներհոսքով։ Զուգահեռ Ռուսաստանից ռեկորդային ծավալի տրանսֆերտներ են հոսում Հայաստան։
ՀՆԱ-ի աճի բնույթն այս տարի, սակայն այնպիսին է, որ այս գործոնները այսօրվա դրությամբ, հետագա ռազմական գործողությունների բացակայության պայմաններում, չեն կարող էապես նվազեցնել տնտեսական աճը։
Սեպտեմբերի 24֊ի առավոտյան՝ 9:00-9:30֊ի սահմաններում փոխանակման կետերում դոլարը վաճառվել է 418-420 դրամով, գնվել՝ 407-410 դրամով։
Հայկական ոսկին Հնդկաստանին սկսել է հետաքրքրել նախորդ տարվանից։ Իսկ Թուրքիան հայկական ոսկու համար կարելի է նոր շուկա համարել։
Բանկերում ավանդների աճ գրանցվեց, բայց այդ գումարները որպես ցպահանջ ավանդներ են դրվել։ Ակնհայտ է, որ առաջին իսկ խնդրի դեպքում այդ գումարներ
Իրականում, խոսքը տարբեր զեկույցների մասին է. իշխանությունները 2020 թվականին վերաբերող տվյալներ են հնչեցրել, մինչդեռ կա մեկ այլ՝ ավելի թարմ հետազոտություն, որտեղ Հայաստանը հետընթաց է ապրել։
Փոխանակման կետերում վաճառքը հասավ 420-421 դրամի, առքը՝ 412-413 դրամի:
2022 թվականի օգոստոսին, նախորդ տարվա նույն ամսվա համեմատ, Հայաստանում 9.1% գնաճ է գրանցվել։ Աճում են ոչ միայն պարենային ապրանքների գները, այլ՝ ծառայությունների։
Կենտրոնական բանկը բարձրացնում է տոկոսադրույքը, երբ երկրում բարձր գնաճ կամ գնաճային ռիսկեր են գրանցվում:
Առաջարկում է առհասարակ հանել շրջանառության հարկի համակարգը, փոփոխել միկրոձեռնակատիրության կանոնները, փոփոխություններ կատարել ԱԱՀ֊ի, եկամտային հարկի մասով, համընդհանուր հայտարարագրման համակարգ ներդնել։
Նախատեսվում է այն փուլային տարբերակով ներդնել։
Փորձագետների մի մասն այստեղ էական ռիսկեր է տեսնում, մասնավորապես՝ դրանց արդյունավետ կառավարման մասով։
Հայաստանի վեց ապահովագրական ընկերությունները 2022 թվականի առաջին կիսամյակում մոտ 2.3 մլրդ դրամի զուտ շահույթ են գրանցել։
2022 թվականի առաջին կիսամյակում Հայաստանի բանկերի գրանցած շահույթը՝ 111 մլրդ դրամը, աննախադեպ է։
Փորձագետները տարակարծիք են այս նախագծի վերաբերյալ, մի մասը նույնքան լավատես չէ, որքան գլխավոր դրամատունը և էական ռիսկեր է տեսնում առաջարկվող փոփոխությունների մեջ։
Չնայած խաղատունը շարունակել է փակ մնալ՝ «Ռոյալ Սիգնաչր» ընկերությունը 2020 թվականի սեպտեմբերի 23-ի դրությամբ վճարել է մոտ 141 մլն դրամ պետական տուրքի գումար։
Տրանսֆերտների աննախադեպ ներհոսքը, ռուս զբոսաշրջիկները, շահույթը եռապատկած բանկերը, աշխուժացած ռեստորաններն ու հյուրանոցները, առևտրի ոլորտն ու մյուս ծառայությունները զարկ են տվել տնտեսական աճին։ Ակտիվացել է նաև շինարարությունը։
Աճն ապահովել են խոշոր հարկատուները. էական դեր է ունեցել «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ»֊ը։
Թե՛ կառավարության ներկայացված նախագծում, թե՛ գործադիրի հուլիսի 7-ի նիստի քննարկումների ժամանակ հայտարարվեց, որ 2022 թվականի պետական բյուջեից 4.2 մլրդ դրամ կհատկացվի «Շանգրի Լա» խաղատան լիցենզիայի պետական տուրքը մարելու համար։
Փոփոխություններից մեկով առաջարկվում է պահպանողական ֆոնդերում մեծացնել բաժնային արժեթղթերում ներդրումների մասնաբաժինը՝ 25%-ից դարձնելով 35%։
Երևանում ծրագրի դադարից հետո շինարարության տեմպերը կարող են թուլանալ։
2022 թվականի հունիսին ֆիզիկական անձինք բանկերի միջոցով արտասահմանից Հայաստան են ուղարկել մոտ 598 մլն դրամ, որից միայն 452 մլն դրամը Ռուսաստանից է։
Օրինակ՝ այս տարվա հունիսի վերջի դրությամբ ռեզիդենտների ընդհանուր ավանդներում արտարժույթով՝ դոլարով, ավանդները կազմել են 41.2%-ը:
2022 թվականի առաջին կիսամյակում արտասահմանից Հայաստան է ժամանել 588 731 զբոսաշրջիկ: 2021 թվականի նույն կիսամյակի համեմատ այս թիվը 2.4 անգամ աճել է:
«Օրինակ՝ 2014 թվականիի արժութային շուկաների ցնցման, 2020 թվականի կորոնավիրուսի ընթացքում դարձյալ գրանցվել է բացասական եկամտաբերություն, սակայն կարճ ժամանակ հետո ֆոնդերի փայերի արժեքը վերականգնվել է»
Տնտեսագետը երեք պատճառ է նշում, թե ինչու են երկրորդ եռամսյակում ֆոնդերը բացասական եկամտաբերություն գրանցել։ Գլխավոր պատճառներից մեկը դոլարի էժանացումն է:
Մայիսին Ռուսաստանից Հայաստան դրամական փոխանցումները 2.3 անգամ աճել են՝ կազմելով 412 մլն դոլար։
Մեծ դեր ունեն արտարժութային գործառնություններից ստացված եկամուտները:
Այս առաջին վեց ամիսներին պետական պարտքն աճել է 706 մլն դոլարով կամ 7.7%֊ով։
2021 թվականին հայ ադամանդագործները մշակել են ընդհանուր առմամբ 144 հազար կարատ ադամանդ, որը նախորդ տարվա համեմատ նվազել է 44%֊ով։
Ստացված մարդասիրական օգնության առյուծի բաժինը քիմիայի և դրա հետ կապված արդյունաբերության ճյուղերի արտադրանք է։ Իսկ ավելի պարզ՝ խոսքը մեծապես դեղամիջոցների մասին է։
ՊԵԿ֊ից հայտնում են, որ նախագիծը կրկին կներկայացվի հանրային քննարկման Կենտրոնական բանկի և այլ շահագրգիռ մարմինների հետ համապարփակ քննարկումներից հետո։
յս որոշմանը նախորդում է մի թնջուկ-պատմություն, որի գլխավոր դերերում են Ֆինանսների նախկին նախարար Ատոմ Ջանջուղազյանը, Պետական եկամուտների կոմիտեն և դատարանում նրանց հաղթած «Օնիրա քլաբ»-ը՝ «Շանգրի Լա»-ն շահագործող ընկերությունը։
2022 թվականի առաջին հինգ ամիսներին՝ հունվար֊մայիսին, Հայաստանի կապի ոլորտը ընդհանուր հասույթը կազմել է 61.2 մլրդ դրամ: Նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի համեմատ այն ոլորտի աճել է 5.4%֊ով։
Հստակ չէ՝ ի՞նչ չափանիշներով է ՊԵԿ-ը իրավունք ստանալու ձեռք բերել հարկ վճարողի բանկային գաղտնիք համարվող տեղեկությունները
Հայ արտահանողները, որոնք դոլարային պայմանագրեր ունեն դրսի շուկաների հետ, վնասներ են կրել և կրում դոլարի էժանացման հետևանքով։ Խնդրի մասին բարձրաձայնվում է դեռևս մայիսի վերջերից, գործարարները դիմել են գերատեսչություններին։
2021 թվականին Հայաստանից արտահանվել է 48 հազար տոննա կարտոֆիլ (մոտ 14 մլն ԱՄՆ դոլարի), որը նախորդ տարվա համեմատ 5 անգամ աճել է։
Թարմ կամ պաղեցված մսի արտադրությունը կրճատվել է 12.5%֊ով՝ կազմելով մոտ 11 հազար տոննա։
Էական՝ 35.9%֊ով նվազել է պաղպաղակի արտադրությունը՝ կազմելով 2 մլն լիտր։
Տեսանյութեր
Լուսանկարներ
