
Ապրիլի 24-ին Աիշան աղոթում է անմեղ զոհերի համար
Աիշայի անձնագրում ազգությունը նշված է թուրք, սակայն նրա երակներում հայի արյուն էլ է հոսում: Նրա պապի հայրը եղել է հայ: Աիշայի հայ նախնիներին կոտորել են 19-րդ դարում:
Գերդաստանն ապրել է Մարդին քաղաքում: 19-րդ դարի սկզբին քաղաքն ուներ մոտ 20000 բնակիչ, որից 7230-ը հայեր էին: 1914 թ. կար 25000 բնակիչ, որից հայեր էին 1500-ը, մնացածը' թուրքեր, ասորիներ, քրդեր, արաբներ եւ այլք: 1915 թ. բռնագաղթից հետո Մարդին քաղաքի հայ բնակչությունը տեղահանվեց ու կոտորվեց, մնացածներն էլ դարձան արաբախոս:
Աիշայի ընտանիքին այցելեցինք ԱՄՆ պետդեպարտամենտի կազմակերպած «Միջազգային այցելու» ծրագրի շրջանակներում: Աիշան գլխաշորով էր, հագին' մարմինն ամբողջությամբ ծածկող հագուստ: Նրա թուրք ամուսինը' Ֆերհաթը, պատմեց, որ մեզ (Հայաստանից ժամանած 5 հոգանոց խմբին եւ երկու հայ թարգմանիչներին) հյուրընկալել են Աիշայի հավանությունը ստանալուց հետո: Ֆերհաթը կնոջը տեղեկացրել է, որ Հայաստանից խումբ է ժամանել ԱՄՆ, նա էլ ասել է, որ ցանկանում է հյուրընկալել հայերին: Ֆերհաթը Ամերիկա է եկել 10 տարի առաջ' կառավարում մասնագիտության գծով մագիստրոսի կոչում ստանալու համար: Այդ ընթացքում շահել է «Գրին քարտ»: Ուսումն ավարտելուց հետո վերադարձել է Թուրքիա, ամուսնացել Աիշայի հետ ու ընտանիքով տեղափոխվել ԱՄՆ: Նրանց հինգ տարեկան որդին' Յուսուֆը, ծնվել է ԱՄՆ-ում: Աիշայի հետ ամուսնանալիս Ֆերհաթը գիտեր, որ նրա երակներում հայի արյուն է հոսում: Աիշայի պապը 4 տարեկան էր, երբ սկսվեց հայերի ջարդը: Ծնողները երեխային թողեցին իրենց հարեւան թուրքերի մոտ եւ բռնեցին գաղթի ճամփան: Նրանք հույս ունեին, որ կվերադառնան եւ կվերցնեն իրենց տղային, բայց...: Նրանց հետագա ճակատագրի մասին տեղեկություն չկա, իսկ 4-ամյա հայը մեծացել է թուրքի ընտանիքում:
Ֆերհաթի պապի հայրը հոգեւորական է եղել: Նա իր ժառանգներին պատմել է, որ շատ հայեր իր տանն են ապաստան գտել: «Մի քանի վատ թուրքերի պատճառով չեք կարող մեղադրել բոլոր թուրքերին' ասելով, որ նրանք վատն են, նույնը նաեւ հայերի դեպքում, չենք կարող ասել, որ բոլոր հայերն են վատ: Ես տեղյակ եմ, թե ինչ է կատարվել այդ տարիներին այնքանով, որ իմ պապն է պատմել, կնոջս բարեկամների հետ է այդ ամենը պատահել»,- ասում է Ֆերհաթը: Նա հարց է տալիս, թե որն է եղել Աիշայի պապի ընտանիքի մեղքը, երբ այդ մարդիկ ապրում էին իրենց տանը եւ լավ հարեւանություն էին անում թուրքերի հետ: Ֆերհաթը համոզված է, որ հայերն ու թուրքերն իրար հետ շփվելու կարիք ունեն, քանի որ ոչ բոլոր դեպքերում է, որ լրատվամիջոցներն իրականությունն են ներկայացնում, եւ պետք չէ միմյանց մասին միջնորդավորված տեղեկություններ ստանալ: «Ես ուրախ եմ, որ ձեր հետ շփվեցի, որոշ բաներ իմացա: Ի վերջո, դուք իմ եղբայրներն եք, պիտի նստենք իրար հետ խոսենք, որ հասկանանք միմյանց»,- ասում է Ֆերհաթը:
Նրա ասելով' Ցեղասպանության հարցը կլուծվի այն ժամանակ, երբ երկու երկրները միաժամանակ ճանաչեն իրենց սխալները' Թուրքիայում տեղադրելով հայերին նվիրված հուշակոթող, իսկ Ծիծեռնակաբերդում էլ' թուրք զոհերին նվիրված: «Երկու կողմերն էլ պետք է ընդունեն, որ տառապել են: Անմեղ սպանված մարդիկ դեռ ողջ են, նրանք դրախտում են: Եկեք թողնենք, որ այդ մարդիկ հանգիստ ննջեն: Ես անձամբ գիտեմ, որ իմ պապը այդ ժամանակ վատ արարք չի կատարել: Բայց եթե նույնիսկ ընդունենք, որ նա վատ է վարվել հայերի հետ, դա իր մեղքն է, իմը չէ, նույնն էլ հայերի դեպքում: Դուք իմ եղբայրն եք, իմ սիրտը բացում եմ ձեր առաջ ու ասում եմ, որ ձեզ սիրում եմ»,- ասում է Ֆերհաթը: Նա ցանկություն հայտնեց մի օր որդուն բերել Հայաստան: «Որդիս պիտի հնարավորություն ունենա Հայաստանում բացահայտ ասի, որ թուրք է, թեեւ իր մեջ նաեւ հայի արյուն կա: Այնտեղ պիտի իրեն զգա ինչպես իր տանը: Նույնն էլ ձեր զավակը, որ գա Թուրքիա, պիտի հանգիստ ասի, որ հայ է, ու մենք եղբայրներ ենք»,- ավելացնում է Ֆերհաթը:
Ֆերհաթը վստահեցնում է, որ Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ հարաբերությունները պետք է զարգանան տնտեսական ճանապարհով, եւ քաղաքականությունը պետք է մի կողմ դրվի: Այդ գաղափարին պետք է ձգտեն հասարակությունները եւ կառավարություններին ստիպեն զիջումների գնալ: Նա պատմեց, որ Թուրքիայում 20 տարի առաջ ասում էին, թե իրենց բոլոր հարեւանները թշնամիներ են: Սիրիայի հետ ժամանակին եղել են ոխերիմ թշնամիներ, ունեցել են հողային պահանջներ, բայց այսօր սահմանները բաց են, սիրիացիներն ազատ գնում են Թուրքիա եւ այնտեղ գումարներ ծախսում: «Նման բան պիտի տեղի ունենա նաեւ Հայաստանի ու Թուրքիայի եւ Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջեւ: Ես անկեղծ ցավում եմ, որ երիտթուրքերը նման բան արեցին հայերի հետ, դա նրանց կողմից գերագույն հիմարություն էր: Եթե իմ հայ եղբայրներն ապրեին Թուրքիայում, հիմա Ամերիկայի նման զարգացած երկիր կլինեինք ու ես այստեղ չէի լինի, կաշխատեի իմ երկրում: Օսմանյան կայսրության ժամանակ հայերն ավելի կրթված էին, զբաղվում էին առեւտրով, փող ունեին, կորցրեցինք այդ մարդկանց, այդ փողը կորավ: Մենք կորցրինք մեր երկրի մարգարիտներին, ադամանդներին, որոնցից մեկը իմ կնոջ պապն էր»,- նշում է Ֆերհաթը:
Աիշան էլ չի ցանկանում, որ կառավարությունները որոշեն, թե ինքը որպես մարդ ում հետ շփվի եւ մտերմություն անի: «Ուզում եմ շփվել հայերի հետ, իմ բոլոր հարեւանների հետ: Ինչո՞ւ պիտի ես նստեմ սպասեմ, որ կառավարությունը որոշի, թե ես ում հետ շփվեմ»,- ասում է նա:
Խոսելով ապրիլի 24-ին Հայոց Ցեղասպանության հիշատակման մասին' Աիշան ասաց, որ այդ օրն ինքն աղոթում է անմեղ զոհերի համար եւ ցավ է ապրում: Նա չբացառեց, որ մի օր իր պապերի հոգու հանգստության համար կաղոթի հենց Ծիծեռնակաբերդի բարձունքում: «Ես հավատում եմ, որ կգա այն օրը, երբ հայն ու թուրքը կնստեն կողք-կողքի եւ կխոսեն անցյալի մասին»,- կարծում է Աիշան:
Մեկնաբանություններ (11)
Մեկնաբանել