«Հետքի» հարցերին պատասխանում է ԱԺ պատգամավոր, «Ազատություն» կուսակցության ղեկավար  Հրանտ Բագրատյանը

- Կարելի՞ է ասել` Հայաստանի տեղական ինքնակառավարման մարմինները կայացել են։

- Նախ, խնդիրն այն է, որ դուք պետք է ճիշտ ձևակերպեք հարցը: Դուք հարցն ուղղում եք մի մարդու, որի վարչապետության օրոք պետբյուջեից տեղական ինքնակառավարման մարմինները ստանում էին գույքահարկը, հողի հարկը, շահութահարկի և եկամտահարկի մի մասը: Հիմա այս վերջին երկուսը հանված են: Եթե դուք ճիշտ հարց տայիք, կասեիք՝ պարոն Բագրատյան, ներողություն, Ձեզ չէինք հասկանում ժամանակին, հիմա ո՞նց եք նայում այս այլանդակությանը, որ տեղական ինքնակառավարման մարմիններին միայն գույքահարկ ու հողի հարկ են տալիս:

Այ սա կլիներ ճիշտ հարցադրում: Եթե այդպես հարցնեիք, դուք կստանայիք հետևյալ պատասխանը՝ ես միայն ցավում եմ դրա համար: Պատկերացրեք, որ տեղական ինքնակառավարման մարմինների բյուջեն 140 միլիարդ դրամ է: Այդ թվում` Վանաձորի կամ Գյումրիի բյուջեն ընդամենը մի քանի միլիարդ դրամ: Դա նրանց կարիքների 25 տոկոսն է: Նրանց (այդ քաղաքների) իրական բյուջեն պետք է լինի 10 և ավելի միլիարդ դրամ:

Ահա այդ ահռելի տարբերությունը նրանք գալիս են Երևանից խնդրում: Ու չնայած Գյումրիում և Վանաձորում իշխանության են հանրապետականները, իրենք տեղերում իրենց դրած մարդկանց չեն վստահում, փող չեն տալիս: Այս առումով տեղական ինքնակառավարում Հայաստանի Հանրապետությունում չկա: Ի՞նչ տեղական ինքնակառավարում, եթե նրանց բյուջեն խնդրելով է՝ ոչ թե հավաքում է ինքն իր բյուջեն, այլ գալիս, Երևանից բյուջե է խնդրում: Հասկանու՞մ եք: Սա մտածված քաղաքականություն է:

Երկրորդ հարցը, որ պետք է տայիք, այն է՝ լավ, բա ինչպե՞ս եք դիմանում այս ամենին: Բա ի՞նչ է անում Ազգային Ժողովը: Բա ի՞նչու ԱԺ-ում միայն դուք եք անդադար բարձրաձայնում այս ամենի մասին։ Ես Ձեզ կպատասխանեմ, որ ես ապակենտրոնացված պետության կողմնակից եմ: Մեր պետությունը չի զարգանում, որովհետև Երևանում են որոշում` Գյումրին, Վանաձորը, Իջևանը ոնց զարգանան: Մենք իրենց փող չենք թողնում, ասում ենք` դուք մարդ չեք, դուք ո՞վ եք, որ հասկանաք, թե ի՞նչ է պետք անել: Սա բացահայտորեն ասվում է իշխող քաղաքական վերնախավի կողմից: Դրանից հետո մենք այցելություններ ենք կատարում մարզեր ու ասում ենք՝ ինչի լավ չի ձեզ մոտ: Ոնց որ ձեռ առնենք` շատ լավ իմանալով, որ այնտեղ լավ չէր էլ կարող լինել:

- Համայնքներում ամեն օր հայտնաբերվում են բյուջեի ծախսերի ապօինություններ: Ի վերջո, չե՞ք կարծում, որ անարդյունավետ ծախսերի դեպքում ինչպիսի հարկատեսակի եկամուտներ էլ մնա համայնքի բյուջեում, մեկ է, համայնքը չի կարող զարգանալ: Ծախսերի վերահսկման ի՞նչ մեխանիզմ եք առաջարկում Դուք:

- Համայնքներում ծախսերի վերահսկման մեկ հիմնական մեխանիզմ կա՝ ընտրություններ։ Համայնքները ՏԻՄ մարմիններ են. երբ նորմալ բյուջե կունենան, այն ժամանակ էլ ժողովուրդը ճիշտ ընտրություն կանի։

- Ինչպե՞ս եք վերաբերվում համայնքների խոշորացմանը:

- Ես չգիտեմ` դա ինչ է: Ես գիտեմ, որ 2 անգամ խորհրդային տարիներին ՀՀ-ում իրականացվել է համայնքների խոշորացում: Արդյունքում դատարկվել են գյուղերը, հետո նորից վերականգնվել (մասամբ): Ես դրան դեմ եմ: Այսինքն` այն մտայնությունը, որ համայնքերի խոշորացումից միջոցներ կգոյանան, չի գոյանա: Որպես սոցիալական բջիջ` գյուղում պետք է լինի գյուղապետարան, դպրոց, մանկապարտեզ, բուժկետ: Հիմա մեզ ասում են` էդ բոլորը պահպանվում է: Բա որ պահպանվում է, ինչի՞ եք գյուղապետարանը վերացնում: Չէ, ասում է, գյուղապետարանում էն խոշորացված համայնքի համայնքապետը կունենա տեղակալ: Է, համայնքապետը էնա տեղակալ էր: Պետությունը, տեսնելով, որ համայնքները միջոցներ չունեն, փորձում է խոշորացնել, ասում է հիմա մի համայնքի խնդիր լուծենք, վաղը մյուս: Ես դեմ եմ նման արհեստական միջոցառումներին, որոնք ոչ մի էֆեկտ չեն կարող տալ: Գումարելիների տեղափոխությունից գումարը չի փոխվում։

- Համայնքների խոշորացումը լուրջ խնդիրներ է առաջացրել սահմանային գյուղերում: Ի՞նչ եք Դուք առաջարկում սահմանային գյուղերին աջակցելու համար:

- Սահմանային համայնքերի խոշորացման դեմ ես պայքարել եմ: Սահմանն այն տարածքներն են, որտեղ ես էլ լինեմ, ուրիշն էլ լինի, որոշ հողեր չեն կարող մշակվել, օրինակ` Պառավաքար, Ոսկեպար, Չինարի, Այգեձոր, Չորաթան և մյուս գյուղերի վարելահողերի զգալի մասը, որովհետև դրանք գտնվում են սնայպերական հրացանի ուղղակի նշանառության տակ։ Մենք առաջարկում ենք սահմանամերձ համայնքերը դարձնել ռազմականացված բնակավայրեր: Այսինքն՝ ուսուցիչը , կամ ուսուցչուհին, ով աշխատում է դպրոցում և շաբաթական մեկ օր զբաղվում է ռազմական պատրաստվածությամբ, ունի զենք և դրա համար ստանում է մշտական աշխատավարձ:

Սահմանային համայնքները մենք կարող ենք սարքել ռազմականացված բնակավայրեր այնպես, ինչպես դա անում են հրեաները: Այս առաջարկը ինձ մոտ 2013թ.-ից է: Հիմա նորից նույն առաջարկով գալիս ենք պառլամենտական ընտրությունների: Այս առաջարկը մենք արել ենք նաև նոր սահմանադրության համատեքստում: Ռազմականացված բնակավայրում ապրելը հավասար է զինվորական ծառայության: Ես կարող եմ ասել, որ, եթե ես որոշողը դառնամ, այսպես կփոխեմ հանրապետությունը: Հայաստանում մոտ 40 գյուղ կա սահմանային, որոնք մենք առաջարկում ենք ռազմականացնել:

- Ձեր առաջարկած ռազմականացված գյուղերի բյուջեն ինչպե՞ս պետք է եկամուտներով համալրվի:

- Ինչ բյուջե իրենք ունեն, պետք է մնա իրենց: Բացի դա, օրինակ, դուք ծնվել եք Կոթիիում, աշխատում եք Երևանում: Ձեր եկամտահարկի կեսը պետք է գնա Կոթի՝ մեր կոնցեպտով: Կամ ենթադրենք դուք ուսուցիչ եք աշխատում Կոթիիում, Ձեր եկամտահարկը Երևան է գալիս, դա ճի՞շտ է: Իհարկե՝ ոչ: Գումարած դրան` պետբյուջեից դոտացիա կստանան՝ որպես ռազմականացված բնակավայր: Շատ ավելի նպատակահարմար է, որ մարդիկ սահմանային համայնքերում դառնան բանակի մի մասը:

- Համայնքերի զարգացման գործում ի՞նչ դեր կարող են ունենալ հանքարդյունաբերական ընկերությունները:

- Եթե խոսքը վերաբերում է հենց մետաղյա հանածոների արդյունահանմամբ զբաղված ընկերությունների գործունեությանը, ասեմ Ձեզ, որ այդ բոլոր ընկերություններն այսօր հանքաքարի խտանյութը վաճառում են օֆշորային ընկերությունների միջոցով: Իրենք դրանց վաճառում են, օրինակի համար, ասենք 3 հազարով, օֆշորներից վաճառում են իրական գնորդներին 5 հազարով, Հայաստան է գալիս 3 հազար դոլարը:

Դա պետք է փոխել։ Ընկերությունները Ալավերդիում և Քաջարանում զգալի չափով պակաս են ցույց տալիս իրենց եկամուտները: Եվ իշխանություններին մենք ասել ենք՝ վերջ տվեք: Երկրորդը, որ դուք ասում եք աղտոտում են բնակավայրերը, Հայաստանում գործող օրենքը արգելում է աղտոտել, այսինքն` օրենսդրությունն ասում է` եթե արդյունահանում ես 1 տ պղինձ, նորմալ արդյունահանի, մի աղտոտի: Եթե աղտոտման փաստեր կան, իսկ մենք գիտենք, որ կան, պարզապես պետք է դատի տալ այդ ընկերություններին: Այդ ընկերություններին չեն կարողանում դատի տալ, որովհետև իշխանությունն ասում է` եթե այդ ընկերությունները չլինեն, մենք կմեռնենք, դրանք հանրապետության տնտեսության ողնաշարն են:

- Իսկ ի՞նչ կասեք կուսակցությունների նախընտրական մրցավազքի մասին:

- Առաջինը կուզենայի նկատել, որ դժբախտաբար Սահմանադրությունում գրված է համամասնական ընտրության մասին, իսկ մենք ունենք միայն մեծամասնական ընտրություն: Բոլորը ման են գալիս մարդկանց, ովքեր տեղերում հեղինակություն ունեն: Ես հիասթափված եմ: Բայց սա է: Պայքարում ենք: Մյուսը՝ ժողովուրդը պիտի իմանա, որ նոր Սահմանադրությամբ ինքը 3 ընտրության փոխարեն մեկն ունի (չհաշված փոքր բնակավայրերի ՏԻՄ ընտրությունները)։ Այս ընտրությունները վարչապետի ընտրություններ են։ Ըստ այդմ էլ մարդիկ պիտի կողմնորոշվեն։

Լուսանկարը՝ Անուշ Բաբաջանյանի