1970թ. իր դեբյուտային մուտքն ազդարարեց ռոք երաժշտության ամենահայտնի խմբերից մեկը՝ «Emerson, Lake and Palmer»-ը: Անգլիացի երաժիշտներից կազմված այս լեգենդար տրիոն պատմության մեջ մնաց որպես պրոգրեսիվ ռոքի հիմնադիրներից և նրա զարգացման, պրոպագանդման մեջ մեծագույն ներդրում ունեցողներից մեկը: Քիթ Էմերսոն, Գրեգ Լեյք և Կարլ Փալմեր. երաժիշտներից յուրաքանչյուրն արդեն նախապես հարուստ փորձառություն և ճանապարհ անցած էր: Հանդիպել էին միմյանց մի խաչմերուկում, որտեղ հատվել էին նրանց ընդհանուր համոզմունքներն ու գաղափարները՝ երաժշտության հանդեպ ունեցած մեծագույն սիրո սահմանում:

Ռոքի, դասականի, ջազի լավագույն իմացությամբ նրանք ստեղծեցին նոր որակ և նոր խոսք երաժշտության մեջ, որը նշանավորվեց մի շարք ալբոմներով, սիմֆոնիկ- ռոք լավագույն համադրություններով ու գործիքավորմամբ: Դեբյուտային «Emerson, Lake and Palmer» ալբոմին  հաջորդեցին «Tarkus»-ը, «Pictures at an Exhibiton»-ը (ռուս դասական կոմպոզիտոր Մոդեստ Մոսորգսկու «Նկարներ ցուցահանդեսից» դաշնամուրային շարքի ռոք վերամշակում), «Trilogy»-ն, ապա՝ «Brain Salad Surgery»-ը: Վերջինս ԱՄՆ-ում «Ոսկե ալբոմ» տիտղոսի արժանացավ՝ մեծ հաջողություններ ունենալով ամերիկյան բիլբըրդի լավագույն տասնյակում:

Այս տարվա մարտին Սանտա Մոնիկայում գտնվող իր տանը ինքնասպան էր եղել խմբի ստեղնահար Քիթ Էմերսոնը: Նրա մահվանից ինն ամիս անց՝ դեկտեմբերի 7-ին, «Emerson, Lake and Palmer» («ELP») խմբի մենեջեր Ստյուարտ Յանգը տեղեկացրեց, որ «քաղցկեղի դեմ երկարատև ու համառ պայքարից հետո» կյանքից հեռացել է նաև Գրեգ Լեյքը: Ռոքի երկրպագուները, հատկապես ավագ սերնդի ներկայացուցիչները, շատ լավ են ճանաչում այս անունները, ուստի նաև լավ հասկանում են, թե նրանց հեռանալով ինչ է պակասում աշխարհում:

Այն, ինչ երաժշտության մեջ արել են նրանք, անխոս, հավերժական է և շարունակելու է ապրել իր թողած հետքերով, սակայն հեռանալով՝ նրանք հետզհետե նոսրացնում են ազնիվ, նվիրված, հեղինակավոր, երաժշտության ուժն ու լեզուն հասկացող և, վերջապես, այս ասպարեզի գիտակ մարդկանց շարքերը: Նրանք մի ամբողջ սերնդի հավաքական կերպար են, իրականություն և մտածողություն կերտած մարդիկ, ովքեր այդպիսին էլ պիտի հիշվեն պատմության արագ թերթվող էջերում:

Գրեգ Լեյք՝ երգիչ, երգահան, բաս կիթառահար, նաև՝ պրոդյուսեր: Նրա անունը հավասարապես հիշատակվում է լեգենդար մեկ այլ խմբի անվան հետ, որի կազմում էլ արել է իր հաստատուն առաջին քայլերը ռոքի աշխարհում: Հիշենք «King Crimson»-ի դեբյուտային՝ «In the Court Of The Crimson King» ալբոմը՝ թողարկված 1969թ: Լեյքը խմբին միացավ 1968թ, երբ «King Crimson»-ը հազիվ մի քանի ամսվա պատմություն ուներ: Նա խմբի առաջին համերգի ժամանակ հանդես եկավ որպես գլխավոր վոկալիստ և բաս կիթառահար: Առաջին ալբոմի հաջողությունները պայմանավորեցին նաև երկրոդի՝ «The Wake Of Poseidon»-ի ծնունդը, որի ձայնագրություններին ևս մասնակցեց Լեյքը: «King Crimson»-ի համերգային շրջագայություններից մեկի ժամանակ էլ նա հանդիպեց և ծանոթացավ «The Nice» պրոգրեսիվ ռոք խմբի ստեղնահար (նաև դաշնամուր, երգեհոն) Քիթ Էմերսոնի հետ: Հասկանալով, որ նա գտել է իրեն հոգեհարազատ, նույն ուղղությամբ նայող երաժշտ ընկերոջ, նա որոշեց Անգլիա վերադառնալուն պես անցնել նոր մտահղացման իրագործմանը: 1970թ. նա հեռացավ «King Crimson»-ից: Նույն տարում Գ. Լեյքը Էմերսոնի և «The Crazy World of Arthur Brown» անվամբ հայտնի պսիխոդելիկ ռոք խմբի հարվածորդ Կարլ Փալմերի հետ հիմնադրեց «Emerson, Lake and Palmer» խումբը: Երաժշտության պատմության մեջ այս եռյակը մտավ որպես 70-ականների ամենահաջողված խմբերից մեկը:

«Գրեգի՝ օդում թևածող ձայնը և երաժշտի յուրահատուկ տեսակը երկար կմնա բոլոր նրանց հիշողություններում, ովքեր գիտեն նրա երաժշտությունը և ծանոթ են նրա գործերին…»,- ասել է Կարլ Փալմերը:

«ELP» խմբի կազմում Գ. Լեյքը գրել է մի շարք երգեր, որոնք վաղուց արդեն հայտնի են աշխարհի տարբեր անկյուններում: Դրանցից ամենահայտնին ու ամենահաճախ հնչողներն են՝ «Lucky Man», «From the Beginning», «Tarkus», «Karn Evil 9 » և այլ հիթեր: Իսկ հետագայում՝  անհատական գործունեության ընթացքում, նա գրեց իր ամենաճանաչված գործերից մեկը՝ «I Believe in Father Christmas»-ը: Սերգեյ Պրոկոֆևի «Լեյտենանտ Կիժե» նվագախմբային սյուիտի հիման վրա ստեղծված այս երգի սինգլը բրիտանական հորիզոնականներում գրավեց երկրորդ տեղը՝ զիջելով միայն այն ժամանակ առաջատար «Բոհեմական ռապսոդիային» (Qeen-Bohemian Rhapsody): Իր երկրպագուների, և ընդհանրապես, ռոքի սիրահարների հիշողություններում այս երաժիշտը կմնա նաև իր հանրահայտ բեմական պարսկական գորգով, որը 70-ականներին երգչի համերգների անբաժանելի ընկերն էր:

Լեյքը, «ELP»-ն նորարարներ էին: Հաջողություն, շլացուցիչ փառք, ճանաչում, ոչինչ չէր կուրացնում այս երիտասարդներին և նրանք ամեն տարի, մինչև խմբի դադարը, զարմացնում էին նոր աշխատանքներով, անսպառ աշխատասիրությամբ և երաժշտության մեջ ավելի ու ավելի հետաքրքիր տարածքներ բացահայտելու կարողությամբ: Ե՛վ Գրեգ Լեյքը, և՛ խմբի մուս երկու երաժիշտները մեծ նվիրումով էին մոտենում իրենց երկրպագուներին: Նա հաճախ էր խոստովանում՝ իրենց միշտ հիացրել է այն, որ հանդիսատեսը մեծ ուժ ու փրկություն է փնտրել իրենց երաժշտության մեջ, և դա էր հիմնականում նրանց կապում միմյանց: Լեյքը միշտ հավատում էր, որ հանդիսատեսի հետ կապն ավելի արժեքավոր էր, քան նյութական հաջողությունները: «Մարդկային մի քանի հոգևոր շփումը կամ այցելությունը միայնակ ինչ-որ մեկին շատ ավելի կարևոր եմ համարում»,- ասում էր նա: 

«ELP»-ն 70-ականներին. Փալմեր, Էմերսոն և Լեյք: Լուսանկարը՝ The Guardian-ից

«ELP»-ն մեծ համբավ ուներ հատկապես համերգային մեծամասշտաբ նախագծերի առումով: Զանգվածային հսկա լսարաններ, և հանդիսատեսի կողմից դեպի բեմ ու երաժիշտները տարածվող էներգետիկ հոսքն ուղղակի աննկարագրելի ուժ էր հաղորդում նրանց՝ ճանապարհը էլ ավելի վստահ ու հարուստ զգացողություններով անցնելու համար: Նրանց երաժշտությունը ինտելեկտուալ խորքեր ուներ, նրանք կարող էին վերամշակել դասական բարդ ու լուրջ գործեր՝ վերածելով ռոքի, ջազի, սիմֆոնիկ համադրությամբ այնպիսի ձուլվածքների, որոնք բոլորովին նոր տեսք ու իմաստ կարող էին ստանալ: Այս գրագիտության շնորհիվ էլ դրանք ընդունվում էին, հասանելի դառնում երաժշտական  տարբեր աստիճանների հասանելի ունկնդիրներին, դառնում բոլորինը:

«Կարծում եմ՝ մեր խումբն իսկապես հավակնոտ էր, այդ փաստը ճշմարտություն է- ասել է Լեյքը հարցազրույցներից մեկում,- Օմլետ սարքելու համար անպայման պետք է ձուն կոտրել, առանց դրա հնարավոր չէ: Իսկ մենք ուզում էինք փորձել և տեղափոխել իրերը բոլորովին այլ ձևով, կոտրել սահմաններ ու ստեղծել բոլորովին նոր բան: Մեզ համար կարևոր էր օրիգինալ լինելը: Իհարկե այդպիսին էին մեր վաղ շրջանի ալբոմները… ես հիմա խոսում եմ, օրինակ, «Tarkus»-ի, «Trilogy»-ի և «Brain Salad Surgery»-ի մասին: Այս ձայնագրությունները իրոք նորարաություն էին և միաժամանակ շատ հաջողված»:

Լեյքի անհատական կարիերան, այսպես ասած, պաշտոնապես մեկնարկվեց 1975 թվականից՝ «I Believe in Father Christmas» սինգլի թողարկմամբ: 1974թ. խումբը ժամանակավորապես դադարեցրեց իր գերակտիվ գործունեությունը: Հետագայում մի քանի անգամ վերամիավորվեցին ու հանդես եկան նոր ալբոմներով (1970-1994թթ՝ 9 ալբոմ), շրջագայություններով, սակայն նրանց ամենափայլուն տարիները, այնուամենայնիվ, համարվում են 1970-1974 թվականները: Իսկ մինչ 2016թ-ն ընկած ժամանակահատվածում, Լեյքը հանդես է եկել բավականին ակտիվ գործունեությամբ՝ սոլո ալբոմներ, բազմաթիվ երգեր, համերգներ, առանձին սինգլներ՝ համագործակցելով տարբեր երաժիշտների, բենդերի հետ: «Լավագույն երաժշտությունը սիրո համար է ստեղծվում, ոչ թե փողի»,- ասում էր նա:

Երաժշտության ժամանակակից պատմության մեջ և՛ պրոգրեսիվ ռոքի պիոներ «ELP»-ն, և՛ Գրեգ Լեյքը, մնալու են որպես ռոքի դարաշրջանի ամենանշանավոր անուններից մեկը: Նրանց հեռանալով՝ պակասում են վարպետները, տաղանդավորները, կոմերցիայի գերիշխանությունը տեսնող, բայց արվեստի մեջ մնացող բացառիկները:

«Մի հանճարեղ մարդ էլ գնաց,- Լեյքի մահվան առիթով ասել է մեկ այլ լեգենդի՝ «Yes» խմբի ստեղնահար Ջեֆ Դաունսը,- 2016 թվականն իսկապես ահավոր տարի էր երաժշտության պատմության մեջ»:

 Գլխավոր լուսանկարը www.gettyimages.com-ից