Սովորաբար, ստեղծագործող մարդիկ քիչ են մեկնաբանում իրենց ստեղծագործությունը: Նրանց մեծ մասը համարում է, որ ստեղծագործությունն ինքնին արդեն փոխանցումն է այն զգացողությունների ու պատմության, որ արվեստագետն ուզում է հայտնել:

Յուրաքանչյուր ստեղծագործություն արդեն իսկ հեղինակի զգացածի, ապրածի եւ վերապրածի արտահայտությունն է, որ ամեն ընթերցող յուրովի է ընկալում:  Երեւի իմ այս կարծիքն էր պատճառը, որ երբեւէ ներկա չէի գտնվել հեղինակի կողմից սեփական ստեղծագործության ընթերցանությանն ու մեկնաբանությանը:

Երեկ ՆՓԱԿ-ում ֆրանսիահայ գրող, գրականագետ Գրիգոր Պըլտյանն ընթերցում էր դեռեւս չտպագրված իր «Շրջում» վեպը եւ ներկայացնում վեպի ստեղծագործական ընթացքը, իր  դժվարությունները վեպը գրելիս եւ դրանց լուծումները:

Ինչպես Պըլտյանն ինքը բացատրեց, «Շրջումը» տարածական եւ ժամանակային նշանակություն ունեցող վեպ է. «Ադիկա գործողություն մըն է, ոչ թե վիճակ մը: Մարդը շրջում է ու վերհիշում իր պատմությունը: Վերադարձի նույնության տեսություն կա: Գրքին մեջ էլ, անընդհատ կխոսվի վերադարձի կրկնության մասին»,- մեկնաբանում է Գրիգոր Պըլտյանը:

Ընթերցանությունից հետո Գրիգոր Պըլտյանը պատասխանեց ընթերցող-ունկնդիրների հարցերին: Հարց ու պատասխանից մի հատված էլ ներկայացնում եմ տեքստի եւ վիդեո ձայնագրության միջոցով:

«Գրելու ընթացքում ինչո՞վ ես առաջնորդվում տեքստի խտությունը բաշխելիս, այսինքն ինչպե՞ս ես անում, որ ընթերցողին չհոգնեցնես»,- հարցնում է գրող Վիոլետ Գրիգորյանը:

Առաջին եւ երկրորդ գլուխները շրջագայություն մըն է Փարիզի փողոցներով, որը պիտի ավարտվի 7-րդ հարկ հասնելով: Բայց 7-րդ հարկի տեսարանը կհայտվի 14-րդ գլխում: Ինչո՞ւ, քանի որ անընդհատ նոր շերտեր կառաջանա, անցյալը կսկսի կապվիլ գիշերային պտույտին եւ դրվագներու այլազանությունը կտանի շեշտի փոփոխությունների: Օրինակ վեպում մեծ պարբերություն կա ձայների վերաբերյալ եւ տեսողական հատված մը չկա: Ամեն բան պետք է տեղավորել ժամանակագրական կարգի մեջ, քանի որ ադիկա թույլ է տալիս երեւակայորեն դասավորել պատմությունն ըստ հերթականության: Բայց այդ ժամանակագրական կարգը քեզ չի ճնշիլ զգացողություններու մեջ:

Ընթերցող. երբ կարդում էիք վեպը, ինձ մոտ տպավորություն առաջացավ, որ մահախոսական եք գրել:

Վերջացող աշխարհին կվերաբերի… բայց հարցն այն է, որ այդ աշխարհը մշտապես վերջացող է: Երբ կսկսիս գրել, վերջը եւս կսկսի: Եթե վերջը դեռ չկա, գրել էլ չի լինի:

Ընթերցող. Դուք արձակ եք գրում, բայց ռիթմը կարծես թե բանաստեղծական է:

Բանաստեղծության մեջ հումոր, հեգնանք դժվար է մտցնիլ, բայց արձակին մեջ անհուն տեղ կա ադոր համար: Կշռույթը կարեւոր է. կտանի կենդանի խոսքի արտաբերման: Կշռույթը մարմինն է… Սկիզբը շատ կուզեի բանաստեղծական բաներ մտցնիլ, բայց չեմ հրաժարվի նրանից, ինչը որ կկոչվի պատում: Ինձ համար պատմելը մտածել է կամ մտածելը պատմելու ձեւ: Մենք ունինք գրողներ, ովքեր իրենց գրածը չեն կարդար, չեն լսիլ: Տեքստի աշխատանքը շատ կարեւոր է. պետք է արվի:

Ընթերցող. Ո՞վ է կարդալու Ձեր գրածը: Արեւմտահայերենով եք գրում. հեշտ կլինի՞ ընթերցող գտնել: 

Ես միշտ կմտածեմ, որ ինձմէ ավելի փայլուն միտք կա (ադիկա չէ նշանակէ, որ ես փայլուն միտք եմ), որ կընթերցե գրածս: Հայ ընթերցող… հայ լեզու… եթե այդպես մտածենք, մեկ տող անգամ չենք գրեր: Կամ մեր մշակույթի այս խայտառակ վիճակը մեզ` գրողներիս պետք է ստիպի չգրեր: 50 տարի կգրեմ եւ կսիրեմ արեւմտահայերենով գրեր… երանի` կարողանայի արեւելահայերենով էլ գրել: Եթե մենք 5-10 հոգի ենք, որ կարող ենք կարդալ, հասկանալ, արդեն լավ է: Ես Հովհաննես Թումանյանը չեմ, որ ողջ ազգի համար գրեմ:

Ընթերցողի վիզը պետք է բռնես եւ տանիս… կրնա՞ս… չեմ գիդեր: