Պաշտոնյաները Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով ներկայացրած հայտարարագրերում հաճախ են կանխիկ գումար հայտարարագրում: Անհնար է ստուգել՝ նշված գումարն իրականում գոյություն ունի, թե ոչ: Կանխիկ գումարը հնարավորություն է տալիս ոչ միայն «օրինականացնել» մութ գործարքներով ձեռք բերված գումարները, այլև պաշտոնյային հնարավորություն է տալիս խուսափել խիստ հաշվետվողականությունից: Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի կայքում հրապարակված 2021թ. տարեկան հայտարարագրերից դուրս ենք բերել կառավարության անդամների ու նրանց տեղակալների, մերձավորների կանխիկ գումարների վերաբերյալ տեղեկատվությունը:

Ցանկից ընտրել ենք նրանց, որոնց կանխիկ գումարը գերազանցում է 10 միլիոն դրամը և 10 հազար դոլարը կամ այլ արտարժույթը: 

Փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը 77 մլն դրամ կանխիկ գումար հայտարարագրել էր դեռևս 2018թ.-ին` պաշտոնը ստանձնելիս: 2019-2021թթ. պաշտոնյայի կանխիկ դրամը մնացել է անփոփոխ՝ 70 մլն դրամ:

Օրեր առաջ Ներքին գործերի նախարար նշանակված նախկին ոստիկանապետ Վահե Ղազարյանը հայտարարագրել է 11 մլն դրամ կանխիկ գումար: Նշենք, որ 2021թ-ին նա 28 մլն դրամ վարկ է վերցրել:

Ներքին գործերի նախարարի տեղակալ, նախկին փոխոստիկանապետ Կամո Ցուցուլյանը հայտարարագրել է 14 մլն դրամ և 27 հազ. ԱՄՆ դոլար կանխիկ գումար:

Նախարարի մյուս տեղակալ, նախկին փոխոստիկանապետ Արամ Հովհաննիսյանը հայտարարագրել է 16 մլն դրամ կանխիկ գումար: 2021-ին նա մոտ 43 մլն դրամ վարկ է վերցրել:

Ներքին գործերի նախարարի տեղակալ, Արտակարգ իրավիճակների նախարարի նախկին տեղակալ Դավիթ Համբարյանը 2021թ. հայտարարագրել է 30 հազ. ԱՄՆ դոլար և 22 հազ. եվրո կանխիկ գումար: Նույն տարում նա 4 մլն 913 հազ. դրամ վարկ է վերցրել:

Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի հայտարարագրերի վերլուծության վարչության պետ Կարեն Հակոբյանը «Հետքի» հետ զրույցում ասաց, որ կանխիկ գումարը հանձնաժողովը ռիսկային է համարում:

Նրա խոսքով՝ ամբողջ աշխարհում պրակտիկորեն անվերահսկելի են պաշտոնյաների հայտարարագրած կանխիկ գումարները: Այդ իսկ պատճառով իրավական կարգավորումներով պետք է այնպես անել, որ գործարքներն առավելապես անկանխիկ եղանակով կատարվեն: Օրինակ՝ «Հանրային ծառայության մասին» օրենքը հստակ սահմանել է, որ 1 մլն  դրամը գերազանցող գործարքները, հատկապես եթե եկամուտ է ստացվում, պետք է կատարվեն անկանխիկ եղանակով: Հակառակ դեպքում այդ եկամուտը կդիտարկվի ապօրինի:

Ֆինանսների նախարարի տեղակալ Արման Պողոսյանը 2021թ. հայտարարագրել է 31 հազ. ԱՄՆ դոլար կանխիկ գումար:

Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Նարեկ Մկրտչյանի ծնողները, չհայտարարագրելով որևէ եկամուտ, 2021թ. հայտարարագրել են կանխիկ գումար: Հայրն ունի 38 հազ. ԱՄՆ դոլար, մայրը՝ 13 մլն 500 հազ. դրամ և 27 հազ. ԱՄՆ դոլար: 2019-2020թթ. ևս նրանք խոշոր կանխիկ գումար են հայտարարագրել:

Առողջապահության նախարարի տեղակալ Լենա Նանուշյանի ամուսինը 2021թ. հայտարարագրել է 20 հազ. դոլար կանխիկ գումար: Նույն գումարը հայտարարագրել է նաև 2020թ.-ին:

Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Ռոբերտ Խաչատրյանը հայտարարագրել է 30 հազ դոլար և 10 հազ. եվրո կանխիկ գումար: Նշենք, որ Խաչատրյանն առաջին անգամ է հայտարարագիր ներկայացնում:

Էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Նարեկ Տերյանն ունի 282 հազ. 500 ԱՄՆ դոլար կանխիկ գումար: Փոխարենն անձնական ծախսերի համար 12 մլն 800 հազ դրամ վարկ է վերցրել բանկից:

Նշենք, որ Ն. Տերյանն առաջին անգամ է հայտարարագիր ներկայացնում:

Քիչ չեն դեպքերը, երբ եկամուտ չունեցողները, հատկապես առաջին անգամ պաշտոնում նշանակվելիս, միանգամից կլորիկ կանխիկ գումար են հայտարարագրում: Դրանով նախ ցույց են տալիս, որ իրենք մինչեւ պետական պաշտոն ստանձնելն արդեն հարուստ էին, երկրորդ՝ կանխիկ գումարը «ալիբիի» հնարավորություն է ստեղծում:

«Արդեն իսկ ունեցած կանխիկ գումարի դեպքում հանձնաժողովի գործողությունները սահմանափակ են: Ոչ միայն հանձնաժողովի հնարավորություններն են սահմանափակ, այլ, ընդհանուր առմամբ, ռեսուրսներն են սահմանափակ: Առավելագույնը, որ արվում է հայտարարագրերի վերլուծության արդյունքում, եթե խոշոր չափի կանխիկ գումար է հայտարարագրված, հարցադրում ենք անում հայտարարատուին՝ պարզելու համար ծագման աղբյուրը»,-ասում է Կարեն Հակոբյանը:

Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի (ԿԳՄՍ) նախարարի տեղակալ Արայիկ Խզմալյանն իր 2021թ. հայտարարագրում նշել է 11 մլն դրամ կանխիկ գումար:

ԿԳՄՍ փոխնախարար Կարեն Գիլոյանի կինը հայտարարագրել է 10 մլն դրամ կանխիկ գումար:

Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի տեղակալ Հակոբ Վարդանյանն ունի 25 մլն դրամ և 70 հազ. դոլար կանխիկ գումար: Մոտ 8 մլն 563 հազ դրամ էլ վարկ է վերցրել: Ունի նաև մոտ 30 մլն դրամ հիպոթեքային վարկ:

Նույն գերատեսչության փոխնախարար Վաչե Տերտերյանի կինը հայտարարագրել է 15 մլն դրամ կանխիկ գումար: Սակայն տարվա ընթացքում նա որևէ եկամուտ չի ստացել:

Պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանը 2021թ. հայտարարագրել է 11 հազ. դոլար:

Պաշտպանության նախարարի տեղակալ Արման Սարգսյանն ունի 19 հազ. դոլար կանխիկ գումար: Փոխնախարարներից Կարեն Բրուտյանը հայտարարագրել է 55 մլն դրամ, 40 հազ դոլար, 50 հազ եվրո կանխիկ գումար: Վերջինիս կինն ունի 35 հազ. դոլար կանխիկ գումար` տարվա ընթացքում ստանալով մոտ 2 մլն դրամ եկամուտ: Նույն պատկերն է եղել նաև նախորդ տարիներին:

Ուսումնասիրել ենք նաև այն պաշտոնյաների հայտարարագրերը, որոնք ներկա կամ նախկին պաշտոնները ստանձնել են 2022թ.-ին և ներկայացրել են պաշտոնի ստանձնման դրությամբ ունեցած գույքի, եկամուտների և շահերի հայտարարագիր:

Արդարադատության նախարար Գրիգոր Մինասյանը պաշտոնը ստանձնելու հայտարարագրում նշել է 20 հազ. ԱՄՆ դոլար կանխիկ գումար, կինը՝ 40 հազ դոլար:

Էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Արմեն Արզումանյանն ունի 60 հազ ԱՄՆ դոլար կանխիկ գումար:

Ներքին գործերի նախարարի տեղակալ, արդարադատության նախկին նախարարի տեղակալ Արփինե Սարգսյանը, նախորդ պաշտոնը ստանձնելու՝ 2022թ. ներկայացրած հայտարարագրում նշել է 34 հազ ԱՄՆ դոլար կանխիկ գումար:

Շրջակա միջավայրի նախարարի տեղակալ Արամ Մեյմարյանը 2022թ. պաշտոնը ստանձնելու հայտարարագրում նշել է 34 հազ 800 ԱՄՆ դոլար կանխիկ գումարի մասին: Չնայած դրան, փոխնախարարը մոտ 286 հազ դրամ վարկ է վերցրել:

Գումարի ծագման աղբյուրի մասին Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի հարցին պաշտոնյաները հիմնականում պատասխանում են, որ տարիներ առաջ գումարը ստացել են տատիկ-պապիկներից կամ ծնողներից, որոնք մահացել են: Այդ դեպքում գրեթե անհնար է ստուգել:

«Ոչ միայն կասկածելի է ինքնին կանխիկ գումարը, այլև եղել են դեպքեր, երբ հայտարարատուն տվյալ գումարը և տարեսկզբին և տարեվերջին և հաջորդող տարիներին է հայտարարագրել: Ընթացիկ տարիներին հայտարարագրել է նաև վերցրած վարկեր: Այդ դեպքում հանձնաժողովը փորձում է հնարավոր տարբերակներով հավաստիանալ, որ այդ գումարն առկա է: Սակայն չենք կարող պաշտոնյային ասել՝ բեր կանխիկ գումարը տեսնենք։ Կամ եթե բերի, չենք կարող վստահ լինել, որ իր գումարն է բերել»,-ասում է Կարեն Հակոբյանը:

Հարկ ենք համարում նշել, որ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի հայտարարագրերի վերլուծության վարչության պետ Կարեն Հակոբյանի հետ զրուցել ենք կանխիկ գումարի հայտարարագրման մասին ընդհանրապես,  այլ ոչ միայն նյութում հիշատակված պաշտոնյաների:

Առաջիկայում կանդրադառնանք այլ գերատեսչությունների պաշտոնյաների հայտարարագրած կանխիկ գումարներին: