Դեռ չհասցնելով կարգին բարեւել' նա հարձակվեց վրաս կշտամբող հարցերով, թե ինչու ես հեռուստատեսությունից չեմ, այլ «ընդամենը թերթից»: Բնականաբար, նա կգերադասեր, որ ես լինեի Հանրային հեռուստաընկերությունից, քանի որ «այն մուտք ունի Եվրոպա»:

«Միայն պատկերացրու,- եռանդով փորձում է ապացուցել Սավտո Թամոյանը,- Հանրային հեռուստատեսությունը ձայնագրում է երաժշտությունս, տարածում այն ողջ Հայաստանով, հետո' Եվրոպայով, ձայնասկավառակներս վայրկենական վաճառվում են, պատկերացնու՞մ ես, թե որքան փող կաշխատեն դրա վրա: Ես նույնիսկ համաձայն եմ սկզբում հոնորար չուզել, հետո իրենք ինձ կառաջարկեն»:

Քուրդ երաժիշտ եւ երգիչ Սավտո Թամոյանին, իր իսկ խոսքով, շատ լավ են ճանաչում ոչ միայն հայրենի Շինքանի եւ Արագածոտնի մարզի այլ քրդական ու հայկական գյուղերում, այլեւ Երեւանում եւ նույնիսկ Մոսկվայում:

«Ձեր բախտը բերել է, որ ինձ այսօր տանն եք բռնացրել,- ասում է նա,- սովորաբար ես օրերով, ամիսներով տանը չեմ լինում, ամեն տեղից հրավիրում են նվագելու»:

Սավտո Թամոյանը հիմնականում նվագում է քրդական հարսանիքներին ու թաղումներին դուդուկահար Գրիշա Օզմանյանի եւ դամքաշ Վալիկո Շամոյանի հետ: Նախկինում խումբը նվագում էր մեծ բեմերում, ձայնագրվում էր քրդական ռադիոյում, սակայն հիմա «ժամանակներն այն չեն, ֆինանսներն էլ թույլ չեն տալիս առանձնապես տարածվել»:

«Այս գյուղում հեռու չես գնա,- ասում է Սավտոն,- էստեղ ոչինչ չկա' ո՛չ ներկա, ո՛չ ապագա»:

Այդ օրը մենք ստիպված էինք Սավտոին սպասել բավականին երկար: Նա որդու հետ հարեւան Օրթաճյա գյուղն էր գնացել ջրի ետեւից: Վերադարձավ ջրի ալյումինե բիդոններով բեռնված սայլով. այս ջուրն իր ընտանիքին կբավականացնի մի երկու օր միայն: Հին ջրատար խողովակները, որոնցով ջուրն Օրթաճյայից հասնում է գյուղ, հերթական անգամ պայթել են, ու գյուղն արդեն մի քանի օր է զրկվել է ջրից: Երբեմն ջուր չկա ամիսներով, իսկ անցյալ տարի չկար ողջ տարին:

Շինքանին փոքր, մեկուսացած գյուղ է. Ռյա Թազայից 40-50 րոպե քայլելու ճանապարհ կա: Զավեշտալիորեն Շինքանի քուրմանջիից թարգմանաբար նշանակում է Կապույտ աղբյուր, այսինքն' պարզ ջուր:

Ռյա Թազայից Շինքանի, բնականաբար, ոչ մի տրանսպորտ չկա. մենք բարձրացանք ծուռումուռ, քարքարոտ ճանապարհով' ամբողջ ճանապարհին չհանդիպելով ոչ մի կենդանի շնչի: Գյուղում մեզ մի տեսակ զգուշությամբ են նայում. երեւի առանձնապես սովոր չեն հյուրերի:

Գյուղացիները հիմնականում զբաղվում են անասնապահությամբ: Ժամանակ առ ժամանակ հաջողվում է միս վաճառել այլ գյուղերում, երբեմն վաճառում են գարի ու ցորեն: Այս տարի անձրեւներ չկային, այնպես որ այդ բերքն էլ չեն հավաքել:

Գյուղում ոչինչ չկա, անգամ' փոքրիկ խանութ: Գնումների համար գյուղացիները ստիպված են լինում իջնել Ռյա Թազա, որտեղ կա երեք «կոմիսիոն» խանութ: Ամենադժվարը ձմռանն է, երբ ձյունը փակում է ճանապարհները: Գյուղը կարող է ամիսներով կտրվել աշխարհից:

Շինքանիում չկա մանկապարտեզ, գործում է միայն ութամյա դպրոց: Ութերորդ դասարանից հետո որոշ տղաներ ուսումն ավարտում են Ռյա Թազայի դպրոցում, մնացածը բավարարվում են ութամյա կրթությամբ: Աղջիկները, սովորաբար, չեն ձգտում ուսումն ավարտել' նրանց ճակատագիրն ամուսնությունն ու մայրությունն է:

«Եթե փող ունենայի,- ասում է Սավտո Թամոյանը,- մի րոպե անգամ չէի մնա էստեղ, կտեղափոխվեի քաղաք ու սեփական ձայնագրման ստուդիաս կբացեի: Հենց առաջին կասետս թողարկեի, միանգամից կտարածվեր: Մարդիկ ինձ գիտեն, սիրում են, հերթ կկանգնեն դրա համար: Ա՛յ, ոնց որ մեր եղբայրը (նա մատնացույց է անում Նահրոյին՝ ծագումով քուրդ բրիտանացի էթնոերաժշտագետին, ով ուսումնասիրում է հայկական քրդերի երաժշտական ավանդույթը), մի անգամ եկավ, լսեց ձայնս ու հիմա ուզում է գիրք գրել իմ մասին: Ես դեմ չեմ, ինչու՞ ոչ: Էդ ամեն ինչն արխիվ է գնում: Վաղը թոռս կհպարտանա ինձանով, ամբողջ գյուղը կհպարտանա»:

Ես չփորձեցի նրան զրկել իր պատրանքներից' ասելով, որ նա ընդամենը մասնիկն է Նահրոյի դիսերտացիայի, ով նստած թախտին' համբերատար սպասում է մեր զրույցի ավարտին: Թախտի ետեւում գորգ է կախված' քրդական ազգային հերոս æահանգիր աղայի եւ հայկական ազգային հերոս Անդրանիկի դիմանկարներով:

«Ինձ հաճախ են ասում,- շարունակում է Սավտոն,- քո տաղանդով ի՞նչ ես դու անում էս Աստծո կողմից մոռացված վայրում: Դու պիտի «Մերսեդես» քշես, ոչ թե ձի: Բայց, գիտես, երբ գնում եմ Երեւան... մեծ, սիրուն քաղաք է, ամեն ինչ տեղը-տեղին: Բայց չեմ կարող երկար մնալ էնտեղ, գյուղը ձգում է: Մյուս կողմից... Չկա էստեղ ոչինչ: Գյուղացիները չեն ապրում, հազիվ գոյատեւում են: Կոմունիստների ժամանակ որոշ տներում գոնե հեռախոս կար, իսկ ղարաբաղյան շարժումը սկսելուց հետո մի անգամ առավոտյան արթնացանք, տեսանք բոլոր սյուները քանդել, տարել են: Հիմա մի քանի հոգի բջջային ունեն, դե իրենց էլ արտասահմանից բարեկամներն են օգնում:

Ես ամեն ինչ կանեմ, որ իմ երեխան գնա էստեղից, որ ստանա նորմալ կրթություն, լավ աշխատանքի ընդունվի»:

Սավտոն գերադասում է, որ իր որդին դառնա կա՛մ իրավաբան, կա՛մ բժիշկ: Իրավաբան, որովհետեւ իր մորաքրոջ տղան հաջողակ իրավաբան է Մոսկվայում եւ խոստացել է համալսարանն ավարտելուց հետո որդուն իր մոտ տեղավորել, իսկ բժիշկ, որովհետեւ վերջին տարիներին ողջ աշխատածը Սավտոն տվել է հիվանդանոցներին իր ընտանիքի անդամների տարբեր վիրահատությունների համար:

«Ժուռնալիստիկան էլ վատ չէ»,- ասում է նա ինչ-որ հաճելի բան ինձ ասելու համար:

Ամեն դեպքում, Սավտոյի որդին դեռ վեցերորդ դասարանում է. հայրը ժամանակ կունենա որոշելու, թե ուր տեղավորել նրան:

«Ի՞նչ ենք անընդհատ պրոբլեմներից խոսում,- սթափվում է Սավտոն:- Ա՛յ, վերջերս նոր ձայնասկավառակ եմ ձայնագրել, հիմա հարեւանից երաժշտական կենտրոնը բերեմ, լսիր»:

Նա տեղադրում է ձայնասկավառակը դուդուկի լացակումաց, սրտաճմլիկ երաժշտությամբ: Նրա ձայնը մաքուր է եւ խորը, բայց ես ուզում եմ, որ երաժշտությունը դադարի. թաղման երաժշտությունն ավելի է խորացնում գյուղի լքվածության տպավորությունը:

Պարզվում է' ձայնասկավառակը նրան պատվիրել են մի քուրդ «հեղինակության» հարազատները, ում սպանել են Մոսկվայում: Հատուկ փնտրել, գտել են նրան: Սավտոն այս պատվերի հարցը լուծել է այնպես, ինչպես մնացած «սովորական» մարդկանց թաղումների դեպքում' մանրամասն գրի է առել հանգուցյալի եւ նրա բարեկամների մասին անհրաժեշտ տեղեկատվությունը եւ նրանց փառաբանող խոսքեր գրել:

«Շա՜տ ափսոս, որ երբեք չես եղել մեր թաղումներին ու չես տեսել' ինչպես են մարդիկ լացում երաժշտությունս լսելիս»,- ասում Սավտոն:

Ինձ թվում է' նրանք ուրիշ պատճառով են լալիս, բայց ես լռում եմ:

«Հեռախոսիդ համարը տուր, կզանգեմ, հենց թաղում ունենանք, կգաս, կձայնագրես»,- առաջարկեց Սավտոն:

Եվ կրկին մոռանալով, որ հեռուստատեսությունից չեմ, սկսեց հաշվել եկամուտները, որոնք ես ու իմ հեռուստաալիքը կստանանք իր երաժշտությունից: